“Nhân, nghĩa, lễ, trí, tín” là năm đức căn bản mà Khổng Tử xem là nền móng của con người. Nhưng càng bước vào thời hiện đại, người càng thấy một nghịch lý: những ai giữ trọn “nhân nghĩa”, thường lại là người chịu thiệt; còn những kẻ lạnh lùng vô tình đôi khi lại đi rất xa.
🌱Phải chăng “nhân nghĩa” đã lỗi thời?
Khổng Tử từng nói: “Quân tử hòa nhi bất đồng, tiểu nhân đồng nhi bất hòa” , người quân tử có thể hòa hợp với người khác mà không đánh mất bản ngã. Nhưng trong thời đại cạnh tranh, người đi chậm lại một chút thôi rất có thể sẽ bị đẩy ra cuộc đua.
Bạn có thể tử tế, nhưng đừng ngây thơ.
Bạn có thể giữ tín, nhưng phải biết dừng khi lòng tin bị lợi dụng.
“Nhân nghĩa” chỉ là sức mạnh khi đi cùng trí tuệ. Còn nếu không, nó chỉ khiến người ta dễ bị tổn thương hơn mà thôi.
Trong “Hàn Phi Tử”, ông từng viết: “Nước trị bởi pháp, chứ không bởi đức.” Hàn Phi không tin vào đạo đức, ông tin vào chế tài. Và lịch sử chứng minh: kẻ chiến thắng không phải người tốt, mà là người hiểu cách điều khiển lòng tốt của người khác.
Tư Mã Ý giả bệnh, giả yếu, giả phục tùng, nhưng lại thâu tóm cả thiên hạ.
Tào Tháo từng nói: “Thà ta phụ người, còn hơn để người phụ ta.”
🌱Khi nào “nhân nghĩa” vẫn là sức mạnh?
Khổng Tử nói “nhân” là yêu người, nhưng “người” ở đây không phải ai cũng đáng yêu. Mạnh Tử cũng từng nói: “Dân vi quý, xã tắc thứ chi, quân vi khinh” — ông đặt lòng người lên trên cả vua chúa, nhưng cũng chỉ khi “dân” còn giữ được đạo.
Vì vậy, “nhân nghĩa” thời nay không phải là mềm yếu, mà chọn đúng đối tượng để nhân, và đúng giới hạn để nghĩa.
“Nhân nghĩa” là con dao hai lưỡi – chỉ người có trí mới biết dùng mà không bị đâm ngược.
Tham khảo tư tưởng của Khổng Tử và Hàn Phi Tử để biết lúc nào nên lấy đức trị, lúc nào nên dùng pháp trị. Những tư tưởng đều là nền tảng cho làm người và làm việc: https://s.shopee.vn/2LQ0PfOndc
Nhận xét
Đăng nhận xét