Thở xưa, Tào Tháo mang quân đi đánh ở Hán Trung. Đánh mãi không thắng, lương thực cạn, mà rút thì mất mặt. Trong lòng ông rất do dự, rất muốn lui, nhưng chưa quyết.
Một đêm, lúc đang ăn cơm, ông thở dài nói:
“Hôm nay… chẳng khác gì cốt gà.”
“Cốt gà” – tiếng Hán là 鸡肋 – nghĩa là xương gà, ăn thì chẳng có thịt, bỏ thì tiếc. Tức là: trận Hán Trung cũng vậy – đánh thì không lợi, bỏ thì không nỡ.
Nghe người hầu kể lại hai chữ “cốt gà”, Dương Tu lập tức hiểu ra: “Chủ soái muốn rút quân". Thế là tự ý thu dọn quân doanh, gói hành lý, chuẩn bị lui binh.
Khi Tào Tháo biết chuyện, ông nổi giận: “Kẻ làm tôi, sao dám tự ý hành động khi chủ chưa ra lệnh?”
Và ông ra lệnh xử tử Dương Tu.
Sau này ông nói với mưu sĩ: “Không phải ta không biết Dương Tu có tài, mà vì hắn quá thông minh, khiến người khác bất an.”
Dương Tu không sai khi hiểu ý Tào Tháo, nhưng sai ở chỗ tự cho mình “đủ hiểu người khác” để hành động thay họ.
Cái chết của ông là lời nhắc cổ nhân để lại: “Thấy người mà tưởng đã hiểu người — ấy là khởi đầu của họa.”
🌿 Tư Mã Ý thì ngược lại, ông hiểu lòng Tào Tháo không kém, nhưng giữ im lặng, không bộc lộ. Đó là sự khác biệt giữa “trí” và “tuệ”:
Dương Tu có trí biết người, Tư Mã Ý có tuệ biết dừng. Chính sự ẩn nhẫn ấy khiến Tư Mã Ý sống sót qua bao đời chủ, rồi sau này nắm trọn thiên hạ.
💬 Triết lý cổ nhân: Đừng vội phán xét người khác. Đời nay, ta cũng hay làm Dương Tu”, nghe vài lời, nhìn vài hành động, liền kết luận về lòng người khác. Nhưng như Tào Tháo nói, “ý người là vực sâu, sao có thể nhìn qua mặt nước mà đo đáy được?”
📜 Người trí không đoán, họ quan sát. Không xen vào ý người, để tự mình cảm nhận.
Đây chỉ là một trong số những bài học trong bộ sách Bách trí minh đạo.
Nhận xét
Đăng nhận xét