Hoàng đế có hai loại kính sợ, thiên hạ tất thái bình, muôn dân yên ổn

Hoàng đế có hai loại kính sợ, thiên hạ tất thái bình, muôn dân yên ổn

Là một bậc đế vương, phải tu tâm tu thân, yêu dân như con, khiêm tốn cung kính xử lý công việc, như vậy mới có thể cai quản quốc gia được tốt.

🔻 1. Mong thừa tướng không có quyền lực

Thời Đường Huyền Tông, khi Chu Trì vừa đảm nhiệm chức Thừa tướng, đã nói với Vi Úc: “Năng lực của ta còn non kém, lại đảm đương trọng trách lớn, vậy nên ông hãy đến trợ giúp cho ta!”.

Vi Úc nói: “Ta lại hy vọng ngài không có quyền lực, không sử dụng quyền lực!”. Chu Trì nghe xong cảm thấy hết sức kinh ngạc, không rõ lời này có ý gì.

Vi Úc nói: “Có công nên thưởng, có tội phải chịu phạt. Nếu như không phù hợp với công luận, sẽ gây ra rất nhiều oán hận. Hi vọng ngài không nên chỉ vì buồn vui, yêu thích ai, ghét bỏ ai mà sử dụng quyền uy, như vậy cũng giống như ngài không có quyền lực gì.

Ngài chỉ cần hạ lệnh cho quan sứ các bộ, từng người làm hết phận sự, theo lẽ công bằng mà thực thi. Như vậy ngài chỉ cần ở triều đình đôn đốc bọn họ là được rồi. Thiên hạ tự nhiên sẽ được an ổn. Vậy ngài còn cần quyền lực làm gì nữa?”

Chu Trì nghe xong, trong tâm cảm thấy rất đồng tình.

🔻 2. “Đạo gì có thể đem đến thái bình?”

Lý Biện, tự Chính Luân, là người Từ Châu (nay thuộc Giang Tô). Bản thân ông là con nuôi của Ngô đại thừa tướng Từ Ôn. Năm Thiên Tộ thứ 3 (937) ông xưng đế, sử sách gọi là Nam Đường. Khi đó Vương Tê Hà từng theo đạo sĩ tu đạo gia, lúc Lý Biện chủ trì Nam Đường, từng phong hiệu cho Vương Tê Hà là “Chân Tố đạo nhân”.

Một ngày nọ, Lý Biện hỏi đạo sĩ Vương Tê Hà: “Đạo gì có thể khiến cho thiên hạ thái bình?”

Vương Tê Hà đáp: “Là một bậc đế vương, phải tu tâm tu thân, yêu dân như con, khiêm tốn cung kính xử lý công việc, như vậy mới có thể cai quản quốc gia được tốt. Hiện tại, bệ hạ vẫn không thể bỏ đi tính tình “Đói bụng thì oán trách, no đủ thì vui vẻ”, vậy làm sao có thể làm cho thiên hạ thái bình?”

Hoàng hậu của Lý Biện ở phía sau rèm, nghe được những lời này của Vương Tê Hà, đã khen tặng Vương Tê Hà nói lời rất thực tế, hữu ích, có chí lý.

🔻 3. Phó Tái khuyên can Trần Hậu Chủ

Phó Tái, tự Nghi Sự, người Linh Châu. Vào thời Trần Hậu Chủ, ông đảm nhiệm chức hữu vệ tướng quân kiêm quan Trung thư. Ông từng khuyên can Trần Hậu Chủ: “Làm vua một nước, phải kính phụng trời; phải yêu thương bảo vệ bách tính như yêu con mình; tiết chế ham mê dục vọng, rời xa tiểu nhân nịnh bợ; trời chưa sáng đã mặc y phục vào triều, trời tối rồi còn loay hoay công việc mà quên ăn cơm. Chỉ có làm được như vậy, ân trạch của hoàng thượng mới có thể bao trùm cả thiên hạ, phúc lộc mới có thể lưu truyền cho con cháu.

Những năm gần đây, bệ hạ tửu sắc quá độ, bất kính với thần linh ở chùa miếu, toàn ở gần đám nịnh hót dâm loạn. Đám tiểu nhân ở bên cạnh ngài, hoạn quan tiểu thần lại nắm quyền thế, căm hận những đại thần trung thành, đối đãi với họ như kẻ địch, xem dân chúng như cỏ rác.

Phi tần ở hậu cung mặc y phục bằng gấm rực rỡ; ngựa ở trong chuồng cũng có ngũ cốc ăn không hết trong khi vô số dân chúng lại trôi dạt khắp nơi, thi thể của lưu dân phủ đầy vùng đồng nội; đám quan chức lại công nhiên đút lót nhận hối lộ, quan khố chẳng còn lại chút gì. Thần linh phẫn nộ, nhân gian oán hận, đã tạo thành cục diện nguy hiểm ở trước mắt. Thần lo lắng rằng vận số của đế vương từ nay về sau sẽ đoạn tuyệt”.

Trần Hậu Chủ nghe xong giận dữ, liền hạ lệnh xử tử Phó Tái. Nhưng Hậu Chủ lại tiếc người tài hoa, phái người hỏi ông có bằng lòng sửa sai không. Phó Tái trả lời: “Tâm của thần như dung mạo. Dung mạo đổi được, tâm đổi được”, ý nói diện mạo khó có thể sửa đổi, tâm cũng sẽ không sửa. Khí sắc không hề thay đổi, thản nhiên mà đón nhận!

🔻 4. Tùy Văn Đế nhận lỗi với Quan ngự sử

Tùy Văn Đế đã từng oán hận một vị quan liền phái người đánh ông ta ngay trước đại điện. Lưu Hành Bản khuyên nhủ: “Người này từ trước đến nay trong sạch, cũng rất ít phạm sai lầm, hy vọng bệ hạ có thể lượng thứ”. Tùy Văn Đế không thèm để ý.

Lúc này Lưu Hành Bản nhìn thẳng hoàng đế, tiến đến trước mà nói: “Bệ hạ không chê ta bất tài, bố trí cho ta nhậm chức bên cạnh ngài. Nếu như ta nói đúng, bệ hạ sao có thể không nghe; nếu như ta nói không đúng, thì nên đưa ta đến Đại Lý Tự để trị tội, để làm rõ quốc pháp. Sao có thể xem nhẹ lời nói của ta, không để ý đến như vậy!”

Lưu Hành Bản vừa dứt lời liền vứt thẻ chầu xuống đất, quay người rời đi. Tùy Văn Đế sửng sốt, lập tức tới nhận lỗi với Lưu Hành Bản.

🔻 5. Hoàng đế có hai loại kính sợ tất sẽ khiến quốc thái dân an

Tướng mạo của Ngụy Chinh chỉ giống như những người bình thường, nhưng lại rất can đảm, mưu lược. Ông có tài thay đổi chủ ý của vua, thường tận lực khuyên can. Nếu như Đường Thái Tông nóng giận, thần sắc của Ngụy Chinh cũng không đổi, khiến Đường Thái Tông dù nóng đến mấy cũng phải dịu lại.

Ngụy Chinh đã từng xin phép nghỉ hồi hương đi tế mộ tổ tiên, sau khi trở về gặp Đường Thái Tông nói: “Ta nghe nói bệ hạ định đi du ngoạn núi Nam, bên ngoài hành trang cũng đã chuẩn bị xong, cuối cùng vẫn chưa xuất phát, nguyên nhân là do đâu?”.

Đường Thái Tông cười nói: “Lúc trước ta có ý định này, cũng là bởi vì sợ khanh oán trách, cho nên dừng lại giữa chừng”.

Lại có một lần, Đường Thái Tông từng có một con diều hâu rất đẹp, đặt ở trên cánh tay của mình chơi. Từ xa trông thấy Ngụy Chinh đi đến, nhanh tay đưa diều hâu giấu trong ngực. Ngụy Chinh nhìn thấy vậy, lúc tấu bẩm việc công, cố tình nói hoài không dứt. Kết quả là con diều hâu bị bí chết ở trong ngực Đường Thái Tông.

Đường Thái Tông bình thường kính sợ thần linh, cũng kính sợ cận thần can gián. Hoàng đế có hai loại kính sợ này nhất định sẽ quốc thái dân an.

🔻 6. Đường Thái Tông hạ lệnh: Ngừng thu mua ngựa!

Đường Thái Tông điều động sứ giả đi Tây Vực phong Diệp Hộ Khả Hãn, không chờ sứ giả trở về, đã chuẩn bị phái người đến các nước Tây Vực đi mua ngựa.

Ngụy Chinh khuyên nhủ: “Hiện tại phái sứ giả đi Tây Vực, là vì phong lập danh hiệu Khả Hãn. Khả Hãn còn chưa lập được, lại phái người đi mua ngựa, người ta nhất định sẽ cho rằng, bổn ý của ngài là đi mua ngựa chứ không phải để lập Khả Hãn. Khả Hãn có được phong lập cũng không cảm thấy ân đức của triều đình. Các nước Tây Vực nghe được tin tức này, cũng sẽ cho rằng chúng ta trọng lợi xem nhẹ nghĩa. Ngựa còn chưa kịp có, đạo nghĩa đã mất đi rồi.

Năm xưa thời Hán Văn Đế, có người đến hiến tặng thiên lý mã, Hán Văn Đế nói: ‘Lúc ta đi tuần du hay cúng tế, mỗi ngày đi 50 dặm, lúc đi đánh trận, mỗi ngày đi 30 dặm, xe của ta chạy ở trước, các xe khác chạy theo sau, một mình ta cưỡi thiên lý mã thì ta đi đâu đây?’. Thế là ban tặng lộ phí cho người hiến ngựa, để ông đem ngựa về.

Thời Hán Quang Vũ Đế, có người hiến thiên lý mã và bảo kiếm của vua. Quang Vũ Đế để thiên lý mã kéo xe chở trống trận, đem bảo kiếm tặng cho kỵ sĩ. Nay những hành vi của bệ hạ đã vượt qua Vũ, Thang và Chu Văn Vương, tại sao trong sự tình này, ngược lại không bằng Hán Văn Đế và Hán Quang Vũ Đế kia chứ?

Ngụy Văn Đế muốn thu mua ngọc đại bảo của Tây Vực, Tô Tắc nói: ‘Nếu bệ hạ đem ân huệ ban cho thiên hạ, như vậy không cần phải sưu tầm, sẽ có người tự đưa lên, dựa vào tìm mua mà lấy được trân châu, thì đâu có gì là quý’. Bệ hạ dù cho không ngưỡng mộ Hán Văn Đế đức hạnh cao thượng, chẳng lẽ cũng không cân nhắc lời nói chính trực khẩn thiết của Tô Tắc hay sao?”.

Đường Thái Tông nghe xong lời nói này, lập tức hạ lệnh ngừng mua ngựa.