Chuyển đến nội dung chính

Cổ nhân: Thân nghèo nghèo một lúc, tâm nghèo nghèo một đời

 Cổ nhân: Thân nghèo nghèo một lúc, tâm nghèo nghèo một đời

Khi nói đến bần cùng, người ta thường nghĩ đến việc phải ở trong hoàn cảnh nghèo khổ, thiếu thốn, không ai mong muốn. Tuy nhiên, cổ nhân lại không cho rằng “thân cùng” là điều bất hạnh, thậm chí còn là “cơ hội”. “Thân nghèo nghèo một lúc, tâm nghèo nghèo một đời”, chỉ có “tâm cùng” mới thật sự là bất hạnh của nhân sinh.

Cổ nhân có câu: “Thân cùng cùng nhất thời, tâm cùng cùng nhất sinh”, tức là thân nghèo thì nghèo trong một lúc một thời, nhưng tâm nghèo thì là nghèo cả một kiếp người. “Tâm cùng” ở đây là chỉ sự thiếu kém và thất bại ở tầm nhìn và cách ứng xử. Một người muốn trải nghiệm được cảm giác hạnh phúc đầy đủ thì trước tiên phải có một tâm linh sung túc, rộng lớn như biển. Người ta nếu có thể tu dưỡng được một tâm linh phú quý thì nhân sinh mới có được sự đầy đủ, dư dật thật sự.

Sự nghèo túng về vật chất có thể được cải thiện dựa vào nỗ lực làm việc của con người trong cuộc sống hàng ngày. Còn sự nghèo túng về tâm linh thì cần phải thông qua tu dưỡng, gột rửa, bồi bổ mới khiến tinh thần trở nên sung túc phong phú. Những người tu đạo hay những người có đạo đức cao thượng thời xưa không vì sự nghèo túng về vật chất mà cảm thấy buồn chán. Họ chọn cuộc sống “an bần lạc đạo”, bình thản với cuộc sống thanh bần nhưng trong tâm luôn giữ vững tín niệm nhân sinh. 

Một người “tâm cùng” thì cho dù cơm áo không phải lo, nhìn xuống không ai bằng mình, nhưng lại luôn vì lợi ích mà mưu cầu. Phàm sự tình gì liên quan đến lợi ích thì họ đều rất khó vượt qua. Trong mắt họ ngoài lợi ích ra thì thứ gì cũng không nhìn thấy. Những người như vậy thân không nghèo nhưng tâm lại nghèo. Tâm nghèo là bởi vì tầm nhìn quá nhỏ hẹp mà dục vọng thì quá mạnh mẽ, cam tâm tình nguyện vì lợi ích vật chất mà làm nô lệ, thậm chí đánh mất mình.

Trong tác phẩm “Chính khí ca”, Văn Thiên Tường có câu: “Thời cùng tiết nãi kiến, nhất nhất thùy đan thanh”, ý là khí tiết của một người sẽ hiển lộ rõ ra vào thời điểm nguy cấp. Một người càng bị bao vây ở trong nghèo khó cực khổ thì càng dễ dàng nhận thấy phẩm chất và khí tiết của người ấy. Những người có thể giữ được khí tiết ngay cả khi bần cùng nhất sẽ để lại tên tuổi của mình trong dòng sông dài của lịch sử. 

Những người già trước đây cũng thường hay khuyên bảo con cháu: “Dẫu nghèo cũng không thể nhụt chí”. Con người sống trên đời, có rất nhiều thứ so với tiền bạc còn quý giá hơn rất nhiều. Đối mặt với sự nghèo túng vật chất nhất thời, chúng ta nên thủ giữ điều gì và xả bỏ thứ gì là sự lựa chọn của tâm linh, của phẩm chất đạo đức.

Có một chuyện về danh sĩ nổi tiếng nhà Hán là Chu Mãi Thần được ghi chép trong sử sách như sau:

Chu Mãi Thần sinh ra trong một gia đình bần hàn, hàng ngày dựa vào bán củi kiếm sống. Ông là người rất ham học, thường vừa bán củi vừa đọc sách. Người vợ không chịu được cảnh sống khổ ấy nên đã bỏ ông đi lấy người khác. Ông bảo với vợ rằng: “Nay tôi đã 49 tuổi, thế nào đến 50 tuổi, tôi cũng gặp được công danh. Lâu nay, mình chịu cực khổ với tôi cũng đã quen rồi, cố gắng thêm trong một thời gian ngắn nữa”. Người vợ của ông không nghe, vẫn bỏ ông để cưới một người làm ruộng.

Chu Mãi Thần không nhụt chí, vẫn tiếp tục miệt mài. Đến thời Hán Vũ Đế, Chu Mãi Thần được một người đồng hương tiến cử, được làm quan Trung đại phu. Chu Mãi Thần thường cùng với Tư Mã Tương Như, Mai Cao nghiên cứu và thảo luận về từ phú, đẩy văn học thời nhà Hán phát triển lên đến đỉnh cao, được sử sách lưu danh. 

Đào Uyên Minh triều nhà Tấn cũng là người an bần lạc đạo. Ông sinh ra trong một gia đình nhiều đời làm quan. Ông nội của ông là danh tướng Đào Khản, trọng thần hộ quốc của Đông Tấn. Tuy rằng cả ông nội và cha đều làm đại quan nhưng gia đình Đào Uyên Minh lại sống một cuộc sống rất đạm bạc, có thể nói là nghèo khổ. Mặc dù ông thường bị đói vì trong nhà không có gì ăn nhưng vẫn lấy việc học làm vui.

Đào Uyên Minh vốn có thể sống một cuộc sống quan viên, không phải lo cái ăn cái mặc, nhưng ông coi trọng nhân cách và khí tiết. Đào Uyên Minh nhờ có được sự tự do của tâm hồn, sự tôn nghiêm của nhân cách, đã viết ra những bài thơ bài văn lưu danh hậu thế. Ông lưu lại một gia tài văn học quý báu và cũng để lại một tài sản tinh thần vô giá cho thế hệ sau.

Nhận xét

Bài đăng phổ biến từ blog này

Ý nghĩa “Nhất mệnh – Nhì Vận – Tam Phong Thuỷ – Tứ Âm Phúc – Ngũ Tri thức”

  Theo quan niệm của những sách cổ học thuật số Phương Đông xưa có câu: “Nhất mệnh, nhì vận, tam Phong Thuỷ, tứ âm phúc, ngũ tri thức”. Câu này ý nghĩa như thế nào? Nghĩa là số mệnh là yếu tố quyết định toàn cục cuộc đời của một con người, tiếp đến là ảnh hưởng của thời vận, thứ ba là ảnh hưởng của phong thủy. Nói cách khác, số mệnh và sinh ra gặp thời là yếu tố tiền định thuộc tiên thiên; phong thủy là hậu thiên, được quyết định bởi hành vi của đương số và sự điều chỉnh môi trường sinh sống. Ngay từ lúc con người sinh ra đã được trời ban cho một “Số mệnh”, từ trong “mệnh” đó sẽ diễn sinh ra “vận” để chi phối cuộc sống sau này. Mệnh là sinh ra đã có sẵn, không thuộc phạm vi khống chế của bản thân, ví dụ như xuất thân, tướng mạo, cá tính, số lượng anh chị em,…, đó chính là “số mệnh” tiên thiên không thể thay đổi được, nên người xưa bình thản tiếp nhận và chấp nhận sống chung với nó. Căn cứ vào lý luận của Tử Vi Đẩu số, Tử Bình, Bát Tự Hà Lạc,… cuộc đời thực tế của con người là được ...

Cứ để mọi chuyện thuận theo tự nhiên

  Có những thứ ở trên đời nếu thuộc về bạn, thì cuối cùng sẽ là của bạn; ngược lại, thứ không phải của bạn, thì dù có cố tranh giành nó cũng sẽ tự rời xa… Trong tình yêu cũng thế, bạn phải hiểu, thứ bạn yêu không phải đoạn thời gian kia, không phải người ấy khiến bạn nhớ mãi không quên, cũng không phải yêu cái khoảng thời gian đã từng trải qua, bạn yêu chỉ là cái phần non trẻ nhưng vẫn chấp mê bất ngộ của chính mình. Hãy học cách bình thản với đời, thuận theo tự nhiên chính là một loại phúc. Mặc kệ mọi người trên thế giới nói gì, ta đều nhận thức việc làm của bản thân mình mới là đúng đắn Cuộc sống của chúng ta, không phải vì lấy sự ưa thích của người khác mà tồn tại, chúng ta là tự do tự tại, không cần phải đòi hỏi ai yêu thích mình, có thể vui vẻ mà lưng đeo đại địa, mặt hướng trời xanh. Chỉ cần bạn hiểu được điều này, gông xiềng đã bị phá bỏ, bạn có thể tự do mà hít thở. Nếu như đứng trước người mà bạn yêu mến, điều bạn cần làm là bày tỏ lòng mình; nếu bạn kết hôn với một người,...

Ai rồi cũng sẽ đổi thay, chỉ là nhanh đến mức choáng váng, hoặc là chậm đến mức không nhận ra

  Nếu một ngày nào đó, người mà bạn cho là rất rất quan trọng, chỉ nhìn bạn với ánh mắt vô hồn và im lặng kể cả khi bạn có rất nhiều điều muốn nói. Nếu như trong khoảnh khắc chông chênh đó, bạn cũng chọn lấy cách im lặng. Vậy thì dấu hiệu đầu tiên của sự đổi thay đã xuất hiện. Khi mới bắt đầu, ai cũng đều kinh ngạc cho những điều không dễ dàng thay đổi. Đến khi trưởng thành, có chăng cũng chỉ là quen với việc giấu đi cảm xúc, giấu nhẹm đi những hụt hẫng khi niềm tin lại rơi mất. Và rồi sẽ có một ngày nào đó, ngày của hôm qua gần tựa như cơn mơ, nhạt nhòa. Rồi ai cũng sẽ thay đổi. Cuộc sống đó là một vòng luân chuyển. Ánh sáng bóng tối thay phiên nhau. 4 mùa xuân hạ thu đông cũng lần lượt sẽ thay đổi cho nhau. Vốn dĩ không có cái gì sẽ đứng yên tại một chỗ. Và ngay bản thân ta lớn lên cũng phải chấp nhận rằng trái đất cũng di chuyển vậy thì làm gì có khái niệm mãi mãi. Thứ có thể mãi mãi tồn tại đó chính là kỷ niệm, bởi nó là một phần ký ức của ta chẳng thể xóa nhòa. Một đôi giày, l...